TÂM LÝ TRẺ 1-3 TUỔI KHI BỊ QUÁT MẮNG
BY HẠNH NGUYÊN / 13/05/2019
Khi bạn quát mắng, thậm chí đánh khẽ tay 1 đứa bé tầm dưới 3 tuổi vì một hành động thái quá nào đó của bé, bạn có nghĩ “Liệu sau đó bé có thực sự thay đổi hành vi tốt hơn không?”. Thực sự, các bé dưới 3 tuổi không thể hiểu điều bạn đang “dạy dỗ” là như thế nào. Khi bị quát mắng, bé chỉ đang đọc được 1 điều là “Không biết tại sao tự nhiên bạn lại hành động như vậy”. Để ứng phó với điều này, bé sẽ cố gào thét và khóc nhiều hơn nữa với mục đích dành lại tình yêu thương của bạn.
Nếu nhìn về khía cạnh tâm lý trẻ con, trẻ đang cố níu kéo lại cảm xúc yêu thương của bố mẹ trước khi người lớn hành động và lo sợ không được yêu thương nữa, chứ không phải bé lo sợ hay hiểu ra mình đang làm sai chuyện gì. Do đó, việc gào thét và phản ứng của bé càng mạnh mẽ hơn.
Để ứng xử với hành vi tâm lý này, cha mẹ cần bình tĩnh và có 3 cách để có thể giúp bé chịu lắng nghe. Mỗi độ tuổi cần có 1 cách xử lý khác nhau. Tại sao? Tại vì ở mỗi độ tuổi lớn hơn, não bộ của bé sẽ phát triển 1 phần, trong đó quá trình nhận ra vấn đề là lặp lại cách ứng xử của cha mẹ đến khi bé học được kỹ năng tự xử lý. Một đứa trẻ học được tốt kỹ năng này từ cách dạy tốt và kiên nhẫn của cha mẹ sẽ giúp bé tự điều chỉnh hành vi tốt và phát huy được tính chất lãnh đạo trong mỗi bé khi lớn hơn.
Khi bị quát mắng, điều duy nhất hiện lên trong đầu bé là “Không biết tại sao tự nhiên bạn lại hành động như vậy.
3 kỹ thuật của cha mẹ giúp bé thay đổi hành vi:
Kỹ thuật 1: Chuyển chú ý của bé sang 1 điều khác
Độ tuổi thích hợp: Có thể áp dụng hiệu quả cho các bé từ 3-15 tháng tuổi.
Tại sao nó hiệu quả? Độ tuổi này não bé sẽ bắt đầu chia những vùng xử lý ngắn hạn. Điều này có nghĩa 1 hành động chỉ có thể lưu lại trong não bé 1 thời gian rất ngắn, có thể chỉ vài giây. Bé không thể nhớ việc bị chuyển chú ý sang 1 việc khác khi bé đang vòi vĩnh hay tỏ vẻ bực tức việc gì.
Tuy nhiên, bạn không nên gây chú ý bé bằng thiết bị điện tử (ipad/điện thoại/TV) bởi vì việc này sẽ lưu lại đủ lâu để tạo “1 thói quen".
Hãy chuyển sự chú ý của trẻ sang đối tượng khác
Khi nào phương pháp này không hiệu quả? Khi trẻ quá đói hoặc quá mệt vì lúc này trẻ không phân bố đủ năng lượng để duy trì hoạt động phân tích não bộ. Trẻ chủ yếu dùng năng lượng ít ỏi cho việc duy trì thể chất trước.
Kỹ thuật 2: Làm mẫu cho bé xem
Độ tuổi thích hợp: Từ 12 tháng tuổi
Tại sao nó hiệu quả? Giai đoạn này là lúc bé bắt chước những điều bé nhìn thấy như 1 bản năng. Lúc này, bé thực sự không biết hành động như thế nào là đúng. Đừng xem việc bé cầm món đồ chơi quăng đi và tỏ vẻ thích thú là 1 hành động sai trái. Bởi vì, trước khi có hành động này, bé có thể trải qua 1 trong 2 điều sau:
- Bé đã từng vô tình làm vậy và được cha mẹ khuyến khích. Lúc đó, có thể là ném 1 trái banh.
- Bé nghĩ rằng thả rơi 1 vật thể thú vị hơn việc cầm nó.
Điều bạn cần làm là làm mẫu cho bé xem để bé biết là những vật dụng nào cần để lên bàn, những đồ chơi nào có thể ném.
Khi nào là tồi tệ? Khi bé lỡ ném vỡ /làm bể 1 món đồ nào đó bằng thủy tinh/sứ, bạn liền la bé và “dồn” hết sức lo lắng bé có sao không, nhưng miệng luôn quát mắng bé. Khi đó, bé không biết cách ứng xử đúng và sẽ phải làm gì. Cảm giác đó làm bé rất sợ và phản ứng lại bằng cách khóc quấy nhiều. Nếu điều này xảy ra ở bé lớn thì bé sẽ “học cách nói dối” cho lần sau. bé lớn thì bé sẽ “học cách nói dối” cho lần sau.
Bé sẽ sợ hãi và khóc lóc rất nhiều khi bị quát mắng
Điều bạn cần làm đơn giản là hành động như sau: Chạy lại bên bé và nói: “Cốc/bình đã vỡ rồi, con đưa cho mẹ xem tay nào!”. Lúc này khuôn mặt bạn nghiêm túc. Nếu không có mãnh vỡ nào, bạn bế bé sang 1 bên và nói: “Con đứng đây đợi mẹ và mẹ sẽ dọn dẹp”.
Hành động cho bé đứng một bên, mẹ không tỏ ra quan tâm nhiều tới bé, nhưng cũng không dọa nạt bé, bé sẽ học cách tự điều chỉnh cảm xúc và hiểu rằng “mình đang làm mẹ lo lắng”. Đây là cái mà bé cần phải được dạy.
Kỹ thuật 3: Dành cho trẻ thời gian để suy nghĩ với số phút bằng chính số tuổi của bé
Độ tuổi thích hợp: Từ 1 tuổi trở lên
Ở độ tuổi này, trẻ bắt đầu hiểu được cách nhận ra vấn đề. Do đó, khi trẻ bướng bỉnh, hãy hành động dứt khoát và cho trẻ thời gian tự suy ngẫm. Sau đó, bạn mô tả lại hành vi của bé cho bé nghe.
Các chuyên gia cho rằng việc để trẻ có thời gian suy ngẫm là phương pháp giáo dục hiện đại, không chỉ thể hiện sự tôn trọng suy nghĩ của trẻ, mà còn giúp trẻ trải nghiệm vấn đề. Thời gian đầu sẽ gặp nhiều phản kháng, nhưng việc xử lý bình tĩnh, cứng rắn và lặp lại sẽ giúp bạn thành công, đồng thời giúp bé học được cách hành động đúng.
